Typisch Zweeds

Allemansrecht
Zweden kent een heel mooi en bijzonder recht, namelijk het recht om overal in Zweden te recreëren waar je wilt.

Dat recht heet het Allemansrecht, oftewel Allemansrätten. Iedereen heeft het recht om van het prachtige land te genieten. Dat betekent dat het je vrij staat je tent op te zetten waar je maar wilt, een duik te nemen in een willekeurig meertje, te gaan wandelen, paardrijden of varen waar het je mooi lijkt of bloemen, bessen of paddenstoelen te plukken uit de vrije natuur.

Er zijn natuurlijk wel voorwaarden gesteld aan het Allemänsrätten Het is verstandig om je van te voren goed te laten informeren wat wel en niet mag, zodat je niet voor vervelende verrassingen komt te staan.

Heb respect voor de natuur! Één van de belangrijkste voorwaarde, al zeg ik het zelf. Dat betekent dat het verboden is om de flora of fauna aan te tasten, te beschadigen of te verstoren.Laat de plek waar je recreëert precies zo achter als je ‘m aangetroffen hebt: dus neem al je afval na je bezoek weer met je mee en gooi het weg in de daarvoor bestemde afvalbakken onderweg.

Als je ergens vrij in de natuur wilt kamperen, is dat vaak geen enkel probleem. Ook niet als het land aan iemand toebehoort. Maar dat is niet toegestaan zonder toestemming van de eigenaar van het land. Dus kijk even goed om je heen of je niet op een stuk land begeeft dat bijvoorbeeld duidelijk omheind is.
Dat geeft vaak al aan dat het land privé eigendom is.

Hembygdsgård
Is een soort openluchtmuseum uit de eigen regio, in stand gehouden door vrijwilligers met soms financiële steun van de gemeente. Bijna elke plaats in Zweden heeft wel een hembygdsgård (dit zijn er dus circa 1.400!). De kleine (Falu-)rode huisjes zijn kenmerkend. Er vinden veel activiteiten plaats, vooral in het zomerseizoen. Naast de bijzondere vieringen rond Midzomer en Kerst worden er ook bruiloften in deze historische omgeving gevierd.

Lagom
Het onvertaalbare ‘lagom’ betekent: ‘bijna perfect’, ‘voldoende’ of ‘precies goed zo’ of ‘zo veel als het zou moeten zijn’. Dus genoeg en niet te veel en niet te weinig, maar precies goed!
De typische leefstijl van de Zweden. Goed is goed!

Loppis!
Niet weg te denken uit het Zweedse landschap, dan wel overal waar mensen wonen. Langs de weg staan de borden die je uitnodigen voor de rommelmarkt aan huis. Maar ook wanneer er bijzondere activiteiten zijn, zoals cultuurdagen, zal de aanwezigheid van de ‘Loppis’ je doen verbazen. Soms zijn er meerdere tegelijk! Keukenspulletjes, handgemaakte prullaria en dergelijke, alles om je huis mee in te richten. De kofferbakmarkt raakt ook in trek, maar die haalt het niet bij de ‘echte’ loppis, die haar vaste plek in het platteland niet zal afstaan!

Midsommar 
Of beter gezegd midsommarafton (de avond ervoor), is het groot feest waarbij de langste dag van het jaar gevierd wordt. Midsommar vindt altijd plaats op de vrijdag tussen 20 en 26 juni. In de privésfeer wordt er lekker gegeten, met als traditie in de schil gekookte nieuwe aardappeltjes, haring met dille en niet te vergeten de eigen Zweedse jordgubbar (aardbeien) en köttbullar (kleine gehaktballetjes). Op deze dag trekt men vaak de bossen in en worden worstjes op een houtvuurtje geroosterd.

Dressinåkning
Fietsen op het spoor (cykeldressin). Dwars door de prachtige natuur. Het spoor dat hier bedoeld wordt (een meter breed), moet je niet verwarren met de rails van de huidige trein. De vaak jaren geleden aangelegde spoorlijnen worden nu gebruikt voor recreatie met bijzondere, aangepaste fietsen, veelal met de combinatie ‘bestuurder en bijzitter’ (die laatste kan overigens mooi worden ingezet om je af te lossen). Zweden ligt bezaaid met deze smalle spoortrajecten.

Fika

Dat Zweden sociaal zijn blijkt niet alleen uit de goede sociale voorzieningen, maar ook uit de Zweedse traditie fika. Fika is Zweeds voor de koffiepauze. Het is in Zweden een traditie om familie, vrienden en collega’s onder het genot van een kop koffie te ontmoeten. Dit gebeurt minimaal 1 keer per dag. Niet voor niets zijn er in Zweden dan ook tal van koffietentjes te vinden. Bij de koffie wordt er in de meeste gevallen ook zoetigheid geserveerd. Een typisch Zweedse lekkernij is de kanelbulle (kaneelbroodje). Zweedser kan haast niet.

Semlor of bullar – Hembakat
Je krijgt altijd iets bij de koffie. Maar word je uitgenodigd op de koffie bij iemand thuis? Dan is dat om 16.00 uur, en komen de ‘hembakat bakelser’ heerlijke, zelfbereide gebakjes of taart op tafel. Er bestaan heel wat variaties op dit thema, maar veel Zweedse huisvrouwen bakken veel van de taarten en soorten gebak gewoon zelf. Maar wel met de bedoeling dat je opeet wat op tafel komt. Wat zelden iemand lukt.

Kolbullar
Echt Zweeds en typisch eten voor de vroegere hard werkende bosarbeider. Boter, spek en pannenkoekbeslag. Zo wordt het een soort spekpannenkoek (circa 1cm dik) die je in een pannetje boven het kampvuur bereidt. Nadat de Kolbullar klaar is, maak je het geheel af met een lepel ‘lingonsylt’ rode bessen jammmmmie.

Svenska Rally
Een evenement dat nergens anders plaatsvindt! Dit onderdeel van het World Racing Circuit, dat zich jaarlijks rond het tweede weekend van februari in Värmland en een stukje over de grens met Noorwegen afspeelt is werkelijk uniek te noemen. De tientallen open vuurtjes zorgen ervoor dat je flink doorrookt thuiskomt. Ruim 200.000 bezoekers in de sneeuw en de bossen van Värmland en een veelvoud aan kijkers op tv. Nog nooit van gehoord? (zie https://rallysweden.com/en/) Combineer het met een wintersportvakantie en je komt echt met een té gek verhaal thuis.

Grilla Korv
Iets waar Zweden dol op zijn en veel wordt gedaan. Worstjes grillen boven het vuur. Of het nu tijdens het weekend in de bossen is of tijdens de jacht. Na een lange wandeling of tijdens het ijsvissen op een van de meertjes. Worstjes grillen is een activiteit waar Zweden warm voor lopen.

Alcohol
Als je sterke drank (boven 3,5%) wilt kopen doe je dat bij de Systembolaget, dit zijn winkels van de overheid met beperkte openingstijden. Het bedrijf is in 1955 opgezet, met als doel om het overmatig drankgebruik van de Zweden terug te dringen.  In de supermarkten kun je alleen alcohol kopen met een percentage tot 3,5%.

Dubbdäck
Als je wel eens in Zweden bent geweest in de winter, heb je vast wel eens een auto nagekeken die een raar knarsend geluid maakte. Veel auto’s rijden vanaf de eerste week in oktober met dubbdäck’s. Dit zijn banden waar spikes in zitten. Zo hebben de auto’s meer grip bij het rijden over ijs en sneeuw. In sommige gebieden in Zweden is dit bittere ernst omdat hier geen sneeuwschuivers actief zijn.